Hiperhidroz həddindən artıq və kontrol altına alına bilməyən tərləməyə verilən addır. Tər, tər vəziləri tərəfindən istehsal olunan zəif duz məhluludur.
Hiperhidrozun (Həddindən artıq tərləmənin) növləri və simptomları
Hiperhidroz lokal və ya ümumiləşə bilər.
- Lokal Hiperhidroz qoltuq altlarına, ovuclara, dabanlara, üzə və ya digər nahiyələrə təsir edir.
- Yayılmış (Generalizə) Hiperhidroz bədənin əksər nahiyəsinə və ya hamısına təsir edir.
Birinci dərəcəli və ya İkinci dərəcəli ola bilər.
Birinci dərəcəli Hiperhidrozun simptomları
- Uşaqlıqda və ya yeniyetməlikdə başlayır.
- Ömür boyu davam edə bilər və ya yaşla yaxşılaşa bilər.
- Genetik ola bilər.
- Simmetrik olaraq qoltuq altlarına, ovuclara və ya dabanlara təsir etməyə meyllidir.
- Adətən tərləmə gecələr azalır və yuxu zamanı yox olur.
İkinci dərəcəli Hiperhidrozun simptomları
- Birinci dərəcəli Hiperhidrozdan daha az rast gəlinir.
- Birtərəfli və asimmetrik və ya ümumiləşmiş olma ehtimalı daha çoxdur.
- Gecə və ya yuxu zamanı baş verə bilər.
- Endokrin və ya nevroloji vəziyyətlərə və ya dərmanlara görə baş verə bilər.
Hiperhidrozun (Həddindən artıq tərləmənin) növləri və səbəbləri
- Birincili Hiperhidroz olaraq da bilinən Fokal Hiperhidroz. Başqa bir tibbi vəziyyətin və ya dərmanların nəticəsi deyil. Bu tip hiperhidroz zamanı həddindən artıq tərləmə diaqnostikdir.
Birincili Hiperhidroz aşağıdakı sahələrdən birində və ya bir neçəsində lokallaşır:
- həddindən artıq tərləməsi (Axillary Hyperhidrosis)
- Ayaqların həddindən artıq tərləməsi (Plantar Hyperhidrosis)
- Üzün həddindən artıq tərləməsi (Facial Hyperhidrosis)
- İkinci Dərəcəli Hiperhidroz olaraq da bilinən Ümumiləşdirilmiş Hiperhidroz. Daxili orqanlarda olan xəstəliklərin nəticəsi kimi və dərman preparatlarının yan təsiri nəticəsində yarana bilər. Bu tip hiperhidroz ümumiyyətlə bütün bədəndə baş verir və adətən hiperhidroza səbəb olan xəstəliyi həll etməklə müalicə olunur.
İkinci Dərəcəli Lokallaşmış Hiperhidrozun səbəblərinə daxildir:
- Aurikulotemporal sindrom (dad hissinin hiperhidrozu)
- Travma
- Onurğa sinirinin zədələnməsiPeriferik sinirin zədələnməsiCərrahi simpatektomiyaNeyropatiyaBeyin şişi
- Xrniki narahatlıq pozğunluğu
İkinci Dərəcəli Ümumiləşmiş Hiperhidrozun səbəblərinə daxildir:
- Piylənmə
- Diabet
- Menopoz
- Həddindən artıq aktiv tiroid
- Ürək-damar pozğunluqları
- Tənəffüs çatışmazlığı
- Digər endokrin şişlər
- Parkinson xəstəliyi
- Digər şərtlər: spirt, kofein, kortikosteroidlər, xolinesteraza inhibitorları, trisiklik antidepresanlar, selektiv serotoninin geri alınması inhibitorları, nikotinamid və opioidlər
Hiperhidrozun (Həddindən artıq tərləmənin) sosial həyata təsiri
Hiperhidroz utancverici ola və bir çox gündəlik fəaliyyətə müdaxilə edə bilər.
Qoltuqaltı nahiyənin həddindən artıq tərləməsi (Axillary Hyperhidrosis)
- Paltarlar islanır, ləkələnir və gündə bir neçə dəfə dəyişdirilməlidir.
- Yaş dəri qıvrımları sürtünməyə, qıcıqlandırıcı dermatitə və infeksiyaya meyllidir.
Əllərin həddindən artıq tərləməsi (Palmar Hyperhidrosis)
- Tərli əllər əl sıxmaqdan çəkinməyə səbəb olur.
- Kağızda və parçalarda qalan izlər
- Səliqəli yazmaqda çətinlik
- Klaviatura və trackpad kimi elektron avadanlıqların nasazlığı
- Suluq tipli əl dermatitinə (pompholyx) meyllidir.
Ayaqların həddindən artıq tərləməsi (Plantar Hyperhidrosis)
- Xoşagəlməz qoxuya səbəb olur.
- Ayaqqabıların tez sıradan çıxmasına səbəb olur.
- Suluq tipli dermatitə (pompholyx) meyllidir.
- İkinci dərəcəli infeksiyaya (tinea pedis, pitted keratolysis) meyllidir.
Hiperhidrozun (Həddindən artıq tərləmənin) diaqnozu
Hiperhidrozun (Həddindən artıq tərləmənin) diaqnozu, dermatoloq tərəfindən klinik olaraq qoyulur.
- Laboratoriya testləri. Dəri həkimi, hiperhidroza həddindən artıq aktiv tiroid (hipertiroidizm) və ya aşağı qan şəkəri (hipoqlikemiya) kimi başqa bir xəstəliklərin səbəb olub-olmadığını öyrənmək üçün qan, sidik və ya digər laboratoriya testlərini təyin edə bilər.
- Termorequlyator Tər testi. Yod-nişasta testi, dəri keçiriciliyi və termorequlyasiya tər testi də daxil olmaqla, tərləmə sahələrini müəyyən etmək və vəziyyətin şiddətini qiymətləndirməkdə dermatoloqa kömək edəcək bir sıra testlər mövcuddur.
Hiperhidrozun (Həddindən artıq tərləmənin) müalicəsi
Ümumi tədbirlər
- Boş, ləkəyə davamlı, tər keçirməyən paltarlar geyin.
- Nəm olduqda paltar və ayaqqabıları dəyişdirin.
- Tərkibində gümüş və ya mis olan corablar infeksiya və qoxunu azaldır.
- Ayaqqabılarda uducu içliklərdən istifadə edin və onları tez-tez dəyişdirin.
- Kofeinli qida və içkilərdən uzaq durun.
- Hiperhidroza səbəb ola biləcək dərman qəbulunu dayandırın.
- Antiperspirant istifadə edin.
Yerli antiperspirantlar
Yerli antiperspirant məhsullarda dərinin səthindəki tər kanallarını maneə törədən və həddindən artıq tərləmənin qarşısını alan alüminium duzları var. Bu məhsullarla müalicə tərləməni dayandırmır, sadəcə olaraq tıxanmış tər kanalında təri tutur. Yerli antiperspirantlar ovucların, ayaqların və qoltuq altlarının hiperhidrozu üçün ilk müalicə seçimidir.
İontoforez
Hiperhidroz üçün iontoforez hər bir əlin və ya ayağın maye (glikopironium məhlulu) ilə doldurulmuş bir qaba batırılmasını əhatə edir. Qablar mayedən keçən aşağı intensivlikli elektrik cərəyanına qoşulur. Cərəyanlar tər vəzilərinin fəaliyyətini pozmaq üçün dəri vasitəsilə ötürülür. Nəticələri qorumaq üçün müntəzəm müalicə kursları tələb olunur. Bu müalicə adətən qoltuq altı və ya üz hiperhidrozu üçün tövsiyə edilmir.
Botoks (botilinum toksinin A növü) inyeksiyası
Botoks (botilinum toksinin A növü) inyeksiyası tər vəzilərinin stimullaşdırılmasının qarşısını alaraq hiperhidroz (həddindən artıq tərləmə) müalicəsində effektli nəticələr verir. Təcrübəli dermatoloq tərəfindən icra edildikdə bu prosedur, hiperhidroz (həddindən artıq tərləmə) müalicəsində etibarlı, əməliyyatsız, praktik bir üsuldur. Bədənin hər yerinə tətbiq oluna bilər. Tərləmə bölgəsində sinir keçiriciliyini müvəqqəti dayandırır. Bu prosesdə tər vəzilərinin qalıcı zədələnməsi olmur. Yəni botoks tətbiqinin təsiri getdikcə tər vəziləri əvvəlki kimi tər ifraz etməyə davam edir.
Sinir Cərrahiyyəsi (Simpatektomiya) – həddindən artıq tərləməyə səbəb olan sinirlərin çıxarılmasını əhatə edir.
- Endoskopik Torakal Simpatektomiya – ovucların və ya üzün həddindən artıq tərləməsinin müalicəsi üçün istifadə olunur.
- Endoskopik Lomber Simpatektomiya – ayaqların həddindən artıq tərləməsinin müalicəsi üçün istifadə olunur.
Tər Vəzilərinin Çıxarılması: Hiperhidroz (həddindən artıq tərləmə) yalnız qoltuq altlarınızda baş verirsə, tər vəzilərinin çıxarılması hiperhidroz probleminizə kömək edə bilər.
Qeyd!
Hiperhidroz (həddindən artıq tərləmə) ilə yaşamaq məcburiyyətində deyilsiniz. Sizin üçün ən uyğun hiperhidroz müalicəsini dermatoloq həkim müayinə əsasında təyin edəcəkdir. Hiperhidrozunuz ilkin müalicələrə cavab vermədikdə, dermatoloq həkim sizi nevroloq və ya cərraha yönləndirə bilər.