Dermato-onkologiya nədir?
Bu, dermatologiyanın dəri xərçənginin klinik diaqnostikası və müalicəsini öyrənən sahəsidir.
Dəri Xərçəngi
Dəri xərçəngi dəri toxumasındakı normadankənar dəyişiklikdir və çox vaxt günəşə məruzqalma ilə əlaqələndiririk. Ən çox yayılmış dəri xərçəngi növləri bazal hüceyrəli karsinoma (BCC), skvamoz hüceyrəli karsinoma (SCC) və melanomadır. Bir də skvamoz hüceyrəli karsinomaya (SCC) çevrilə bilən xərçəngdən əvvəlki vəziyyət vardır. Bunu aktin mənşəli keratoz (AK) adlandırırıq. Hər bir dəri xərçəngi və xərçəngönü vəziyyət unikaldır, bir-birindən fərqlənir. Növlər arasında fərq qoymaq vacibdir, çünki bu, sonrakı addımlara təsir edəcəkdir. Gəlin, qısaca nəzər salaq.
Bazal hüceyrəli karsinoma
Bazal hüceyrəli karsinoma ən çox rastlanan dəri xərçəngidir. Adətən dərinin günəşə məruz qalan hissələrində baş verir. Yavaş böyüyür, sulana və qabıqlana bilir, asanlıqla qanamağa meyillidir. Ən dəqiq diaqnozu biopsiya materialını histopatoloji müayinə edərək qoyuruq.
Aktin mənşəli keratoz
Aktin mənşəli keratozupremalign (xərçəngönü) bir vəziyyət hesab edirik. Dərinin bir hissəsinin çəhrayı, kobud və pul-pul olması ilə xarakterizə olunur. Onlar günəşə məruz qalan yerlərdə tapılır. Bu vəziyyət müalicə edilməlidir, çünki əhəmiyyətli dərəcədə artarsa, skvamoz hüceyrəli karsinomaya (SCC) keçə bilər.
Skvamoz hüceyrəli karsinoma (SCC)
SCC (bunu yastı hüceyrəli xərçəng də adlandırırıq) dəri xərçənginin bazal hüceyrəli karsinomadan sonra ikinci ən çox yayılmış formasıdır. Adətən günəşə məruz qalan nahiyələrdə pullu, sağalmayan yamaq, lövhə və ya düyün şəklində görünür. Digər daxili orqanlara yayıla bilər və buna görə də cərrahi müalicəsi lazımlıdır.
Melanoma
Melanoma nadir, lakin demək olar ki, hər yaşda baş verə bilən aqressiv dəri xərçəngi növüdür. Ən böyük əlaməti bədəndə olan xallardan hər hansı birində meydana gələn bir sıra xarici dəyişikliklərdir. Məsələn, xalın böyüməsi, rənginin dəyişməsi (tündləşməsi və ya solması), qanaması, xalda olan tükün düşməsi. Melanoma olan xalın sərhədləri girintili-çıxıntılı, səthi qanamaya meyilli ola bilir. Bu dəri xərçənginin erkən aşkarlanması və müalicəsi vacibdir, çünki daxili orqanlara yayılma və nüfuzetmə potensialı yüksəkdir.
Dəri xərçənginin diaqnostikası
Dəri xərçənginin diaqnostikasının ən çox qəbul edilən üsullarından biri dermatoskopiya, digər adı ilə epiluminesans mikroskopiyasıdır. Patoloji dəyişiklik olan nahiyədə hər hansı bir şübhəli vəziyyət varsa, diaqnozu təsdiqləmək üçün biopsiya edirik.
Dəri xərçənginin müalicə metodları
Müalicə xərçəngin cərrahi üsulla çıxarılmasına yönəlir. Müalicə spektrumu xərçəngin yerinə, böyüklüyünə və başqa orqanlara yayılıb-yayılmadığına görə dəyişir. Əgər törəmə kiçikdirsə, yerli keyitmə ilə çıxarmaq yetərlidir. Əgər yayılma varsa, ətraf toxuma ilə birlikdə törəməni götürmək lazımdır. Yaranan boşluğu doldurmaq üçün toxuma nəqli edirik. Orqanlara yayılma halında isə radioterapiya və kimyaterapiya müalicəsinə də ehtiyac olmaqdadır.
Dermatocərrahiyyə
Dermatoloji cərrahiyyə dermatologiyanın bir alt sahəsidir. Ümumiyyətlə, dəri xəstəliklərinin diaqnostikası və müalicəsini, kosmetik və rekonstruktiv prosedurları əhatə edir. Buraya dəri xərçəngi, kista və xoşxassəli şişlərin cərrahi müalicəsi, krioterapiya, elektrokoterizasiya və s. daxildir. Dermatoloji cərrahiyyədəki tətbiqlərin əksəriyyəti minimal invaziv prosedurlardır. Onları adətən yerli keyitmə ilə həyata keçiririk.
Dəri xərçənginin cərrahi müalicəsi
Bunun bir neçə metodu vardır. Biri şişin mikroskopik nəzarət altında kəsilməsidir. Metod 1936-cı ildə F. Mohs tərəfindən təklif edilmişdir. Mahiyyətini şiş toxuması və onu əhatə edən normal toxumaların üzərinə 2-3 mm dərinliyə qədər nüfuz edən sink xlorid pastasının çəkilməsi təşkil edir. Sonra histoloji nəzarət altında şişi kəsib çıxarırıq.
Dəri xərçənginin residivlərinin əsas müalicə metodu cərrahi əməliyyatdır. Bu zaman apardığımız əməliyyatlar əksər hallarda kombinəolmuş xarakterdə olur. Əmələ gələn defektlərin bərpası üçün isə müxtəlif növ plastik üsullardan istifadə edirik.
Krioterapiya
Bu, xüsusi dondurma texnikasıdır. Dəridə olan patoloji dəyişikliyə -196 dərəcəli maye azot tətbiq edirik. Krioterapiya vasitəsilə ziyil, dəri xərçəngi, döyənək, günəş ləkələri və s. dermatoloji problemləri müalicə edirik.
Elektrokoterizasiya
Elektrik cərəyanının köməyi ilə patoloji toxumanı müalicə etmək üçün istifadə etdiyimiz yandırma üsuludur. Həmçinin qanaxmanı dayandırmaq da bu metod ilə mümkündür. Yağlı hiperplaziya, ziyil, piogen qranuloma kimi dəri xəstəliklərinin müalicəsində effektivdir.